43 yaşındaki Şennur Serbest, 20 yaşından bu yana zeytin topladığını söylüyor. Akhisar’ın içinden. Ekim ayından başlayarak Ocak ayına kadar sabah 08.00’den akşam 16.00’ya kadar günlüğü 20 lira yevmiye ile zeytin hasadında çalışıyor.
Manisa’nın Akhisar ilçesinin Zeytinliova beldesindeki hasat şenliğinde tanıdığımız Şennur Serbest, zeytin toplama işinde çalışarak aile ekonomisine katkıda bulunduğunu belirtiyor ve ekliyor:
Bir ağaçtan zeytin toplanması yaklaşık 1,5 saat sürer. 4-5 arkadaş, ağaca geliriz, bir çabuk toplayıveririz. Yaklaşık 25 kadar kadın çalışıyoruz burada. Bizi en çok soğuk zorluyor. Zeytini de çok seviyoruz, zeytinyağını da. Hiç eksik etmeyiz soframızdan Ben en çok buranın zeytini Domat’ı ve Uslu’yu severim. Lezzeti başka yerde yoktur.”
Akhisar’da resmi rakamlara göre 10 milyon, zeytincilerin söylediğine göre dağlık araziye dikilen ağaçlarla birlikte sayısı 12 milyonu aşan zeytin ağacı bulunuyor. Zeytin ağacının üstündeyken söyleştiğimiz Şennur Serbest, 90 gün süren sezonda iş bulan 22 bin işçiden sadece bir tanesi. Zeytin hasadı için gittiğimiz Akhisar’da gezdiğimiz tesislerde, zeytinliklerde her yerde arı gibi çalışan kadınları görüyoruz.
Zeytin hasadı Akhisar’dan
Sofralık zeytin üretiminde lider konumuyla Akhisar, 30 Ekim-1 Kasım 2009 tarihleri arasında, 4. Türkiye Zeytin Hasat Şenliği’ne ev sahipliği yaptı.
Zeytinliova beldesinde düzenlenen hasat öncesinde zeytin ve zeytinyağı üreten tesisler gezildi. Zeytinin dalından koparıldıktan sonra geldiği tesislerde işlenip ambalajı yapılana kadar geçirdiği evreler konuklara özenle anlatıldı. Birbirinden enfes zeytin ve zeytinyağı tadımları yapıldı.
Ece Zeytin ile Gürkay Zeytin ve Zeytinyağı tesislerinde gezerken, yöneticiler sektörün sorunlarına ilişkin bilgiler verdiler. Gürkay Zeytinyağı firması ortaklarından Gürkan Güreşen’e ürünlerini niçin büyük marketlerde göremediğimizi, bu lezzetlere büyük kentlerde neden ulaşamadığımızı sorduk. Güreşen’in verdiği yanıt hiç de sürpriz olmadı aslına bakarsanız:
“Burada 40’a yakın fabrikada üretim yapılıyor. Bizim büyük marketlere ürün vermemiz çok zor. Koşulları öylesine ağır ki, neredeyse tamamı sömürü üzerine kurulmuş bir sistem.”
Güreşen’in düşüncelerini destekleyen sözleri panel sırasında da duyuyoruz. Hasat sonrasında düzenlenen panelde konuşan Ece Zeytin Yönetim Kurulu Başkanı ve Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkan Vekili Mustafa Gökalp şunları söylüyor:
“Pazarlamada ortaya çıkan en büyük sorun zincir marketlerle yaşanıyor. Zeytin ve zeytinyağında ulusal zincirlerde, raf bedeli ve katılım bedelleri nedeniyle tüketici fahiş fiyatlar ödüyor. Yurtdışında da durum maalesef bu şekildedir.”
Tesislere yapılan ziyaretin ardından Zeytinliova Belediyesi’nin hazırladığı alanda basın mensupları adına dikilen fidanlarla bir zeytinlik oluşturuldu. Bu arada ağaçlardan zeytinleri elleriyle toplayan kadınların yanı sıra, modern teknoloji ürünü aletlerle nasıl zeytin toplandığını da izleme olanağı bulduk.
Akhisar’da sırıkla zeytin toplamanın “ayıp sayıldığını söyleyen Akhisar Ticaret Borsası Başkanı Emin Demirci, zeytinlerin tek tek elde toplanması sonucu sofralık zeytinde yüzde 90 verim alan firmalar olduğunun altını çiziyor.
Zeytin için birlik olmuş bir kent
Yörede gördüklerimiz gerçekten çok etkileyici. Kilometreler boyunca uzanan son derece bakımlı ve düzenli zeytinlikler, elleriyle zeytin toplayan işçiler, hamur gibi bir toprak.
Akhisarlıları, güç birliği yaptıkları zeytin için büyük emek vermişler. Verdikleri emeklerinin karşılığını da almışlar ve bundan gurur duyuyorlar. Bize eşlik eden Z&Z Dergisi editörü, zeytin gönüllüsü arkadaşımız Özgür İtarcı da bize yol boyunca bilgi veriyor. Akhisar’da arazilerin 6 metreye x 6 metre, son zamanlarda da 3 metreye x 3 metre aralıklarla dikildiğini, çok özenildiğini anlatıyor.
Tesisleri gezdiğimiz gurupta Celal Bayar Üniversitesi Akhisar Meslek Yüksek Okulu Zeytin Yetiştiriciliği ve Değerlendirilmesi Bölümü’nde okuyan öğrenciler de var. İş bulma sorununuz var mı? diye soruyorum genç arkadaşlarımıza. “Aslında yoktu ama son zamanlarda zeytinlik sahipleri de bizim okula gelmeye başladılar. Yaşı 35’i aşan öğrenciler var aramızda. Tesisleri olan bu işletme sahipleri iki yıllık meslek yüksek okuluna giriyorlar ve okul bitince onlar kendileri çalışıyorlar. Bu da bizim iş olanaklarımızı kısıtlıyor” diye yanıt veriyorlar.
Bir işletmede ortalama 2-3 teknikerin çalışabildiğini anlatıyorlar. Akhisarlı olan Nihan Yüksek, Aye Bartan, Özlem Kaya, Ceren Ozan severek okudukları okullarından mezun olunca inceleme yaptığımız modern tesislerden birisinde çalışmak istediklerini söylüyor.
Zeytin, kentte güçbirliği yaratmış görünüyor
Bir dönem tütünüyle adından söz ettiren Akhisar’da 35 yıl önce ilk zeytin fidanını dikilmesiyle başlayan zeytin öyküsü, bugün kentin ileri gelen tüm kurum ve kuruluşlarını birbirine kenetlemiş görünüyor.
Akhisar Ticaret Borsası, Akhisar Belediyesi, Akhisar Ticaret ve Sanayi Odası, Akhisar Ziraat Odası, Zeytinliova Belediyesi, AK-SEK Vakfı, Akhisar Aktif İşadamları Derneği, Dış Ticaret Müsteşarlığı, Türkiye İhracatçılar Meclisi, Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği, Zeytin ve Zeytinyağı Tanıtım Komitesi, Zeytindostu Derneğinin ortaklaşa düzenlediği Hasat Şenliği’nde görüyoruz ki, zeytin için kentte güç birliği oluşturmuşlar. Yaklaşık 41 ülkeye ihracat yaptıklarını öğrendiğimiz Akhisarlı zeytincilerin temsilcilerinin de katıldığı panele ilgi büyük.
Demirci : “Akhisar zeytinin başkenti”
Panelde konuşan Akhisar Ticaret Borsası Başkanı Emin Demirci, “Zeytinin başkenti Akhisar’dır diye başladığı sözlerini “Bu yıl 400 bin olan meyve veren ağaç varlığımızdan 200 bin ton verim elde edeceğiz” diye sürdürüyor.
Panele Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği (EZZİB) Yönetim Kurulu Başkanı Ali Nedim Güreli, Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi (UZZK) Başkanı Mustafa Tan, Adnan Menderes Üniversitesi öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Renan Tunalıoğlu ve Ece Zeytinleri Yönetim Kurulu Başkanı ve EZZİB Yönetim Kurulu Başkan Vekili Mustafa Gökalp konuşmacı olarak katıldılar.
Güreli: Türkiye, dünya lideri olacak
Sektörün küresel ısınmadan ciddi anlamda etkilendiğini anlatan Ali Nedim Güreli, “Biz üç senedir sıcaktan mahvolduk, ekonomik krize mecalimiz kalmadı” dedi. Akhisarda kuraklık öncesinde 300 bin ton üretim yapıldığını anlatan Güreli, son beş yılda bu rakamın 90 bin ton seviyesine gerilediğini söyledi. Ali Nedim Güreli, bu yıl 400 bin ton üretim beklediklerini belirterek, Dört yıl içerisinde zeytinde dünya lideri İspanyadan sonra ikinciliğe yükseleceğiz. Kısa bir zamanda dünya lideri olarak uluslararası piyasada fiyat belirleyici konuma geleceğiz dedi.
Tan: Yolumuza taş koyanlarla savaşacağız
Türkiye’nin zeytincilikte gömlek değiştirdiğini söyleyen Mustafa Tan sektörün İspanya’nın ardından dünya ikinciliğini hedeflediğini vurguladı. “Akhisar’ı bu savaşta çok dinamik, genç bir asker olarak görüyorum” diyen Tan, Akhisar’ın yabancılara da örnek gösterilebilecek bir yer olduğunu belirtti.
Yrd. Doç. Dr. Tunalıoğlu: Örgütlülük şart
Yrd. Doç. Dr. Renan Tunalıoğlu ise zeytinyağında hammaddede süreklilik sağlanmasının bir örgütlenmeyle gerçekleşebileceğini vurguladı. Yrd. Doç. Dr. Tunalıoğlu, “Bu lisanslı depoculuk ya da ürün ihtisas borsasıyla olacak” dedi. Coğrafi işaretleme konusunda geri kalındığına dikkat çeken öğretim üyesi, “Sofralık zeytin konusunda maalesef üreticiyi merdivenaltı üreticiliğe gönderdik” diye konuştu.
Gökalp: Stoklama sorununu çözmeliyiz
Sofralık zeytinde bu yıl için 400 bin ton, önümüzdeki yıl yeni ağaçlarla 500 – 600 bin ton ürün beklediklerini söyleyen Ece Zeytin ve Zeytinyağı Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Gökalp, “Bunu eritmek için büyük oranda yağa gidilebilir. Stoklamayla ilgili sorun çözülürse kaliteli standart ürün sağlanabilir.” dedi.
Altunyaldız: İzmir’de organik kümelenmeye gidiyoruz
Paneli yöneten İhracat Genel Müdürü Ziya Altunyaldız Akhisarlı üreticinin 41 ülkeye ihracat yaptığının altını çizdiği konuşmasında, Dış Ticaret Müşteşarlığı’nın kümelenme konusuna önem verdiğini anlattı. Aytunyaldız, tarım ürünlerinde sorunların çözümü için İzmir’de organik ürünlerde kümelenmeye karar verdiklerini söyledi.
Zeytinlikleri kuşbakışı izlemek
Dedim ya, Akhisarlılar yaptıkları işten ve geldikleri noktadan gurur duyuyorlar. Başarılarını göstermek için büyük çaba sarfeden Akhisarlı zeytinciler, etkinliğin son günü bir de helikopter turu düzenlediler. Tura katılan tüm konukların görüşü ortaktı: Akhisar’da dağ taş artık zeytin…
Zeytin hasadı önümüzdeki hafta bir başka zeytin cenneti Ayvalık’ta, ardından da Mut’ta devam edecek.
Category: Köşe yazıları