Ankara’nın her yeri Cumhuriyet tarihimiz açısından büyük değer taşıyan binalar, eserlerle dolu. Bugün gökdelenlerde binlerce kişinin çalıştığı devasa kamu binalarının baş döndürdüğü Ankara’nın Cumhuriyet Dönemi yapıları ise alabildiğine mütevazi, gösterişten uzak, işlevsel yapılar.
Milli Mücadele’de Atatürk Konutu
Atatürk’ün Ankara’ya gelişinin 45. yıldönümünde (1964) müze haline getirilen Ankara Gar’ındaki Direksiyon Binası da bu yapılardan biri. Cumhuriyetin kuruluş aşamasında çok önemli olaylara tanıklık eden bina, 50 yıldan bu yana müze olarak hizmet veriyor. Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk tarafından 10 Kasım 1974’de hizmete açılan ve demiryolları tarihine ilişkin önemli eserlerin sergilendiği taş yapının bazı odaları geçtiğimiz yıl yenilenmiş.
Yarın yitirişimizin 76. yılında gururla, şükranla ve özlemle anacağımız Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk, bu binayı 27 Aralık 1919 günü Ankara’ya ilk gelişinde konut ve karargah olarak kullanmış. Bina başkomutanlık karargahı olarak hizmet verdiği 1920 – 1922 yılları arasında alınan önemli iç ve dış kararlara tanıklık etmiş… Atatürk yakın arkadaşlarıyla giriş katında toplantılarını düzenlerken üst katı da konut olarak kullanmış.
Kurtuluş Savaşı’nın harekat planları bu binada hazırlanmış. Türkiye Büyük Millet Meclisi’ni oluşturma kararı bu binada alınmış, 23 Nisan 1920’de İnönü ve Sakarya Savaşı’nın genel harekat planları bu binada hazırlanmış. Atatürk, “Hakimiyet, kayıtsız şartsız milletindir sözünü ilk defa bu binada söylemiş. TBMM’nin açılışının her yıl Ulusal Çocuk Bayramı olarak kutlanması 23 Nisan 1920 gününün akşamı bu binada kararlaştırılmış. 21 Ekim 1921 günü Fransa ve TBMM hükümetinin yaptığı Ankara Antlaşması’nın Atatürk ile yapılan görüşmeleri bu binada gerçekleşmiş. Bu anlaşma ile Türkiye – Fransa arasında, silahlı çatışma son bulmuş, güney sınırlarımız belirlenmiş.
Bağdat Demiryolu kapsamında eski Ankara İstasyonu’nun içinde yer alan demiryolu yapılarından biri olarak inşa edilen Direksiyon Binası tam 122 yıldır ayakta. O dönemin buharlı trenlerinin yerini Konya’ya, İstanbul’a ve Eskişehir’e yolcu taşıyan yüksek hızlı trenlere bıraktığı, Ankara’nın tarihi tren garındaki Direksiyon Binası, hemen yanındaki Atatürk Vagonu’yla birlikte ziyaretçilere duygusal anlar yaşatıyor.
Bugün Milli Mücadele’de Atatürk Konutu ve Demiryolları Müzesi olarak kullanılan yapının, giriş katında demiryollarının tarihi gelişimi içinde kullanılan objeler yer alıyor. Beş bölümden oluşan bu bölümde 1856 yılından günümüze demiryolları ile ilgili belgeler, hatıra madalyaları, o dönemde kullanılan masaklar, ray örnekleri, yataklı vagonlarda kullanılan gümüş servis takımları ve eşyalar sergileniyor. Ayrıca Osmanlı Dönemi’nde kullanılan mühür, diploma, kimlik kartları, biletler, Devlet Demiryolları’nın tren işletmeciliğinde kullandığı lokomotif plakaları, haberleşmenin vazgeçilmez araçları telefonlar, santraller, telgraf makineleri görülebiliyor.
Alman Demiryolları İdaresi’nin, Devlet Demiryolları’nın ilk Genel Müdürü Behiç Erkin’e armağanı olan buharlı lokomotif maketi, Sultan Abdülaziz’e İngiliz hükümeti tarafından hediye edilen altın kaplama minyatür vagon, sultanın özel vagonundaki sedef kakmalı çalışma masası, istasyonların en önemli unsurları. Saatler, kampanalar da sergilenen eserler arasında yer alıyor.
Giriş katının en sonundaki odada ünlü ressam İbrahim Çallı’nın “Kurtuluş Savaşı’nda Kağnı Çeken Kadınlar adlı 3 metreye 2 metre boyutundaki 1920 yılına ait tablosu da burada görülebiliyor.
Müzenin ikinci katında ise Atatürk’ün çalışma odası, kabul odası, yatak odası bulunuyor. Orijinal olan mobilyalar dönemin zarafetini ve sadeliğini de yansıtıyor. Üst katta aynı zamanda Fikriye Hanım’a ait de bir oda görülebiliyor. Bir ud, sade bir yatak ve bir küçük dolap. Odaları gezdiğinizde duvarların tanık olduğu zor zamanların hüznünü, umutları, endişeleri, korkuları ve zafer sevinçlerini hissedebiliyorsunuz.
10 Kasım ziyaretleri için Ankara’daysanız, müzenin ziyaret saatleri 09.00 – 12.00, 13.00 – 17.00
Demiryolları Müzesi ve Sanat Galerisi
Ankara Gar Binası’nda “görmeden dönmeyin diyebileceğimiz bir başka önemli müze de TCDD Demiryolları Müzesi ve Sanat Galerisi.
Demiryollarının mimarlarından Kemal Suha Esen tarafından o dönemin Ankarası’nda çok ihtiyaç duyulan otel ihtiyacını karşılamak için yaptırılan bina 1924 yılında projelendirilmiş. Adı “Ankara Oteli olarak konsa da bu amaçla hiç kullanılmamış. Taş bina1990 yılında Devlet Demiryollarınca restore edilmiş ve ilk katı Sanat Galerisi ikinci katı Demiryolları Müzesi olarak ziyaretçilere açılmış.
Tüm cephesi kesme taştan yapılmış binanın merdivenlerle girilen ana bölümünde geniş bir sofa yer alıyor. Yüksek tavanlarıyla ilk bakışta bile etkileyici bir görüntüye sahip yapının zemininde İzmir karosu bulunuyor. Erken Cumhuriyet Dönemi yapısı olan bina, otel olarak projelendirildiği için her katta odalar ortadaki büyük sofaya açılıyor.
İlk katta, hemen girişte yer alan 1896 yapımı kuyruklu piyano Ankara Gar Gazinosu’nun yanı sıra Ankara Demirspor Lokali ve Eskişehir Demiryolu Hastanesi doktor yemekhanesinde kullanılmış.
İkinci katta yer alan müzede semaverler, pirinç yazı takımları, ahşap ve sedefli mobilyalar, sağlık malzemeleri, yol ölçüm aletleri, madalyalar, şiltler ve buharlı lokomotiflere ait plakalar bulunuyor. Bilgilendirme odası, Cer odası, Etnografik oda, sağlık odası, bilet odası servis odası, plaka odası, iletişim ve ölçüm odasında bir döneme tanıklık eden anılarla yüklü araç gereçler izlenebiliyor.
Ücretsiz olarak gezilebilen müze Cumartesi, pazar ve dini bayramlar hariç her gün saat 09. 00 – 12. 00 ve 13. 00 – 17. 00 arasında gezilebiliyor.
Category: Köşe yazıları