İzmirli kitap severler, araştırmacılar yeni bir kütüphaneye kavuşuyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı 2020 yılı bütçe sunumunda yer alan İzmir Edebiyat Müze Kütüphanesi’nin Bornova’da, Tristramp Köşkü’nde bu yıl hizmete girmesi planlanıyor. Bir dönem Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bitki Koruma Bölümü’nce 6 binin üzerinde böceğin sergilendiği “Böcek Müzesi” olarak kullanılan yapı, yapılan restorasyonun ardından Edebiyat Müze Kütüphanesi olarak hizmet vermeye hazırlanıyor.
Bornova’daki Tristramp Köşkü, İngiliz aile tarafından 1904 yılında inşa ettirilmiş. 1948 yılında Hazine’ye devredilen yapı daha sonra Kültür ve Turizm Bakanlığı’na tahsis edilmiş. Bir dönem Böcek Müzesi olarak da kullanıldıktan sonra uzun yıllar boş kalan 13 odası bulunan üç katlı tarihi yapıda hasarlar oluşmuş. “Necip Fazıl Kısakürek Kütüphanesi” olarak düzenlenmesi öngörülen binanın restorasyonu için İzmir Valiliği Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı’nca ihaleye çıkılmış. Binanın rölöve, restitüsyon ve restorasyon projesi Eha Yapı Mimarlık Limited Şirketi tarafından hazırlanmış. İzmir Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü’nün denetimindeki proje, Eskici Mimarlık Dekorasyon Limited Şirketi tarafından yaşama geçirilmiş. İzmir’e Edebiyat Müze Kütüphanesi olarak düzenlenen yapıda iç döşeme işlemlerinin tamamlanmasının ardından, ünü dünyaya yayılan İzmirli yazar ve şairlere ait özel odaların yer alacağı belirtiliyor. Yapıda bu kişilerin daktilo, kalem, mektup, fotoğraf gibi kişisel eşyalarının, objelerinin ve eserlerinin sergileneceği dile getiriliyor.
Dünyanın çok farklı ülkelerinde yaygın bir müze türü olan edebiyat müze kütüphanelerinde yazarların eserlerinin yanı sıra çok sayıda el yazması eser, kentin edebiyatına dair kitaplar, yayınlar, araştırmalar da yer alıyor. Kitap dostları tarafından büyük ilgi gören ve sıklıkla ziyaret edilen müze kütüphaneleri araştırmacılar için de önemli başvuru mekanları olarak hizmet veriyor. Yeni bir müze modeli olarak tanımlanan edebiyat müze kütüphanelerinden ülkemizde Ankara, Adana, Diyarbakır, İstanbul, Erzurum, Kütahya ve Trabzon’da olmak üzere yedi tane bulunuyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın 2020 bütçe sunumunda, İzmir’in yanı sıra İstanbul Büyükada’da da bir edebiyat müze kütüphanesi açılması için çalışmaların sürdüğü belirtiliyor. Bu yıl içinde açılması planlanan İzmir Edebiyat Müze Kütüphanesi’nin hemen yakınında Bornova Kent Arşivi Müzesi, Ege Üniversitesi Kağıt ve Kitap Sanatları Müzesi, Ege Üniversitesi Etnoğrafya Müzesi, Arkas Deniz Tarihi Müzesi de bulunuyor.
***
İzmir araştırmalarıyla tanınan Yaşar Ürük’ün yeni kitabı
İzmir’de Ticaret Hayatı ve Çarşılar (1850-1930)
İzmir tarihi konusundaki kitaplarıyla tanınan ve İzmir’e ait bilgiler içeren çok sayıda kitabı kent belleğine kazandıran araştırmacı – yazar Yaşar Ürük’ün kaleme aldığı “İzmir’de Ticaret Hayatı ve Çarşılar (1850-1930)” başlıklı kitap, Ege Sanayicileri ve İşinsanları Derneği (ESİAD) tarafından yayımlandı. Kitap, şehrin ticari ve ekonomik hayatının en yoğun olduğu dönem olan 1850 ve sonrasının perspektifini yansıtmaya çalışıyor. Bunu yaparken bu döneme ait sanatsal ve sosyal yapılaşmayı da bu etkileşim içindeki yeriyle harmanlıyor.
Kitap, “Tarih İçinde İzmir’in Kentleşme Serüveni”, “19. Yüzyıl’da İzmir’de Sanayi ve Ticaret Hayatını Etkileyen Unsurlar”, “1850 Yılından İtibaren İzmir’de Çarşı Bölgeleri ve Ticaret Hayatına Genel Bakış” ,”Liman Kent” İzmir’de Ticaret Hayatını Doğrudan Etkileyen Yapımlar, “Gelişen ve Büyüyen İzmir”, “Doğu Akdeniz’in Tüccar Batılıları: Levantenler ve Frenk Mahallesi”, “İzmir’de Sosyal Hayat ve Eğlence Dünyası”, “1922 Yangını ve Kültürpark” adını taşıyan sekiz bölümden oluşuyor. Kitabın önsözünde İzmir’i kentleşme sürecine başladığı günden bu zamana geçen binlerce yıl içinde kendisini fethedip, havasını soluyan onlarca uygarlığın gönüllerini fethetmeyi de başarmış dişi bir şehir olarak tanımlıyor yazar Yaşar Ürük. İzmir’in her zaman tükettiğinden fazlasını üreten bir şehir olduğuna dikkat çekerken, birçok alanda ilklerin sahnesi olduğunu, ticaret hayatındaki başarıların kültür yaşamını da etkilediğini ve İzmir’in birçok sanat kolunda hem sanatçı yaratan hem de sanatı yaşatan şehir olduğunu belirtiyor. İzmir’in kentleşme serüvenini Aiol ve İon döneminden alıp 1930 yılına kadar sürdüren Yaşar Ürük, bunun nedenini şöyle açıklıyor:
“Çalışmamızı, Ulusal Kurtuluş Savaşımızın sona erdiği ve şehrin kimliğinin de değişmesine neden olan büyük yangın felaketinin yaşandığı 1922 yılı ve hatta bir adım ileriye giderek gururumuz Cumhuriyet’in kuruluşu ile bitirmek yerine 1930’ları seçtik. Bunun nedeni, ülkenin varlıklarını sömüren küresel emperyalizme karşı atılan büyük tokat olarak gördüğümüz İzmir Enternasyonal Fuarı’nın, İzmir yangınının küllerinden doğan müthiş bir ışık olmasıdır. İzmir İktisat Kongresi ve sergisi ile atılan adım sonucu ülkemiz İzmir önderliğinde bu fuar ile koşar hale gelmiştir. İzmir, hala birçok konuda araştırılmayı ve yazılmayı bekleyen bir güzelliktir. Gündelik politikalar kimliği ile ilgili birçok özelliği deforme etmeye çalışsa da tarihin içinden gelen soyluluğu ile çirkinlikleri önünde sonunda güzelliklerle buluşturmasını bilen bir şehir. Biz de bu çalışma ile özel bir konuda, özel bir geçmişe ışık tutmaya çalıştık. Çünkü bu güzel şehir için ne yapılsa yetmez. Bu şehre duyduğu aşkın, yıllarını onu öğrenmeye adayan bir araştırmacının böyle çalışmayı da üretmesine neden olması ne büyük mutluluk.”
***
“Aynı Gökyüzü Altında” sunum ve fotoğraf sergisi İzmir’de
Fotoğrafçı, eğitmen, kameraman, küratör ve aktivist Tahir Ün’ün Türkiye – Ermenistan gençleri arasındaki bir barış projesi olan “Aynı Gökyüzünün Altında” sergisi İzmir’de açılıyor. Ün’ün aynı adı taşıyan kitabı geçen yıl Eylül ayında Etki Matbaacılık tarafından Türkçe ve Ermenice basılmış. Avrupa Birliği Sivil Düşün Programı kapsamında destek alan Tahir Ün, projesi kapsamında Erivan ve Gümrü’de de çalışmış. Ün’ün “Aynı Gökyüzünün Altında” kitabında projeye ilişkin görüşler, iki farklı ülkeden birbirini hiç tanımayan insanların yazdığı duygu dolu mektuplardan seçmeler, proje sırasında çekilmiş fotoğraflar yer alıyor. Tahir Ün’ün projeyi hazırlarken çektiği kayıtlara ilişkin sunum ve kitabı 30 Ocak 2020 Perşembe günü İzmir Fotoğraf Akademisi (İZFAK) Galeri Diogenes’de tanıtılacak. Film gösteriminin ve söyleşinin yer alacağı etkinlikle açılacak fotoğraf sergisi de 29 Şubat 2020 gününe kadar ziyaret edilebilecek.
***
İzmir Kitaplığı Bornovam-Mor Salkımların Masalı / Altan Altın / İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Kitaplığı
Yazar Altan Altın “Bu kitap ömrümü geçirdiğim, hayatım boyunca bir anne şefkati ile beni sarıp sarmalayan ‘birime bin katan’ Bornovama olan aşkımın ilanıdır” diyor kitabının giriş yazısında. Altın kitabını hazırlarken, internet müzayede sitelerinden dünyanın her yerinden satın aldığı Bornova’ya ilişkin fotoğraflardan ve sosyal medyada Facebook’ta kurduğu “Fotoğraflarla Eski Bornova” grubundaki yaklaşık 15 bin Bornovalı’nın katkılarından yararlandığını dile getiriyor. Bornova’nın tarihteki isimleriyle başlayan kitapta “Kısa Notlarla Bornova Tarihi”, “Bornovalı Homeros”, “Tablo ve Gravürlerde Bornova”, “Bornova’da Levanten Yaşam”, “İki Gezgin Seyahatnamesinden Bornova’da Bir Türk ve Bir Rum Düğünü”, “Bornova’nın Konuğu Olan Tarihi Şahsiyetler”, “Bornova’dan Geçen Çöl Kraliçesi”, “İngiltere Kraliçesi Elizabeth’in BMC Ziyareti”, “Türkiye’deki ilk Atatürk Anıtı”, “Fotoğraflarla Eski Bornova”, “Bornova’da Bayram Kutlamaları”, “Sporda İlklerin Kenti Bornova”, “Bornova’nın İnci Taneleri Levanten Köşkleri”, “Bornova Tren İstasyonu” gibi bölümler eski fotoğraflarla yer alıyor.
***
Ben Ne Okudum?
Melisa Kesmez / Nohut Oda / İletişim Yayınları Melisa Kesmez’in 2019 yılında 65. Sait Faik Hikaye Armağanı alan kitabı “Nohut Oda” sade bir Türkçe’yle kaleme alınmış, sıcak, samimi öykülerden oluşuyor. Yazar, kitabını “Kendini bildi bileli kabuğunu arayanlara” adamış, “En çok kardeşime” diye eklemiş. “Kalanlar”, “Son Bir Çay”, “Annemin Çadırı”, “Görüşürüz” ve “Kız Kardeşim Handan” öyküleri insanı alıp çocukluğuna, çocukluğunun düşlerine götürüyor. Kaybettiklerimizin yaşamımızın akışını nasıl değiştirdiğine dair derin izler bırakan ve hepimizin yaşamından kesitler sunan kitap bir solukta okunanlardan.
***
Çok Satanlar Listesi
Kara Kutu – Soner Yalçın – Kırmızı Kedi Yayınevi Beni Kör Kuyularda – Everest Yayınları – Hasan Ali Toptaş Aşkımız Eski Bir Roman – Ahmet Ümit – YKY Meyra – Sinan Akyüz – Alfa Yayınları Camdaki Kız – Gülseren Budayıcıoğlu – Doğan Kendine Hoş Geldin – Miraç Çağrı Aktaş – Olimpos Yayınları Kalbimin Can Mayası – İclal Aydın – Artemis Yayınları Her Yerde Kan Var – Ayşe Kulin – Everest Hayat Her Gün Yeniden Başlar – Osman İlhan – Hayykitap Gelirken Ekmek Al – Şermin Yaşar – Doğan Kitap Bu liste Duvar Kitabevi, Kırmızı Kitabevi, Kitapsan, Pan Kitabevi ve Yakın Kitabevi katkılarıyla derlenmiştir.